Plaatsing houtskelet

In oktober zijn de bouwers begonnen met het timmeren van het houten skelet. In tegenstelling tot wat er veel gebeurt bij houtskeletbouw is dit niet als geprefabriceerde onderdelen vanuit de fabriek neergezet maar volledig in het werk getimmerd. De belangrijkste reden om dit te doen was de planning en de lange levertijden van prefab elementen. Uiteraard was de consequentie dat de bouwvakkers in weer en wind stonden te timmeren, getuige onderstaande foto.

Een wandelement is op de betonplaat in elkaar gezet en wordt hierna op zijn plek gehezen.

De eerste buitenwanden zijn geplaatst. Alle wanden werden door Maarten uitgetekend.

Wanden eerste verdieping vanaf zuidzijde. De hoekpui wordt al goed zichtbaar. De bevestigingspunten voor het overstek zijn al deels aangebracht.

Hoogste punt bereikt! De binnenzijdes van de wanden en dakvlakken zijn voor de stabiliteit en luchtdichting bekleed met 18mm Osb-2 beplating.

De Agepan dampopen beplating worden aan de buitenzijde aangebracht. De holtes in de wand zullen straks van binnenuit worden volgeblazen met cellulose-isolatie. Tussen de balken van de verdiepingsvloer is Homatherm Houtwolisolatie aangebracht (te kleine ruimtes om vol te blazen).

Fundering gelegd

Het is inmiddels al even geleden dat de bouw van onze woning is gestart, maar toch even op chronologische volgorde wat er inmiddels is gebeurd!

Allereerst de fundering: een ter plaatse gestorte betonplaat met ringbalk op een verloren bekisting van 20cm piepschuim (RC-waarde van 5,2), direct op de ondergrond (zonder kruipruimte).

Kruipruimteloos
We hebben hiervoor gekozen omdat dit met de plaatselijke grondsamenstelling kon (dragend zandpakket vrijwel direct onder maaiveld), het kostentechnisch erg interessant was en er bepaalde bouwfysische voordelen aan kruipruimteloos bouwen kleven, zoals een eenvoudigere luchtdichting van de begane grond en minder risico op toetreding van vochtige lucht van onder de vloer.  Wel vervalt hiermee de mogelijkheid om nadien onder de vloer te komen voor evt. aanleg van extra leidingen en inspectie, we hebben dus een aantal loze leidingen en mantelbuizen laten leggen voor de buiten/tuinverlichting, de toekomstige schuur en electra in de woning.

De sleuf voor de randbalk is uitgegraven.

Overzicht van de uitgegraven fundering. Het dunne laagje teelaarde is jarenlang ongeroerd geweest en hoefde niet vervangen te worden door geel zand.

Het leidingwerk, de piepschuimen bekisting en de wapening is gelegd.

Gevlinderde betonvloer als woonvloer
Het initiële plan was om de betonvloer direct af te vlinderen als eindafwerking, we hebben echter op het laatste moment, na een gesprek met het geselecteerde betonbedrijf, besloten om dit niet te doen en pas aan het eind van de bouw het laatste (duurste) laagje beton te laten aanbrengen en af te laten vlinderen. We zijn hier uiteindelijk erg blij mee omdat we denken dat onze vloer de hele bouw (modder/zand/in combinatie met hoop regen) nooit zonder beschadigingen had kunnen doorstaan, ondanks het door de aannemer beloofde afdekken met stuclopers.

De betonnen vloerrand heeft aan de zuidkant een aantal uitstulpingen gekregen, zodat dit straks direct aansluit op het glas dan wel de aluminium schuifpuien.

Uitgetimmerde bekisting voor de hoekpui. Het kozijn komt straks onder de vloerrand en het glas komt vlak voor de betonrand langs.

De Kozijnen

Het is alweer even geleden dat we wat hebben gepost op onze blogpagina. Maar er zit schot in de zaak, dus tijd voor een update. Maarten is twee weken geleden met alle tekeningen langs bij de gemeente De Wolden geweest voor de vergunning en kwam door de sneltoetsprocedure van de gemeente weer naar buiten met de vergunning onder zijn arm. En na een lange zoektocht naar een aannemer hebben we Bouwbedrijf Hoeksema uit Waskemeer de opdracht gegeven. Maar nu eerst een stukje over onze kozijnen!

Warme en koude kant

Om een contrast te maken tussen de noordzijde van het gebouw (warme jas) en de zuidzijde (transparante open kant naar de warme zonkant) komt zoals aan de noordzijde het glas heel diep in de gevel te liggen, terwijl aan de zuidzijde de glasvlakken volledig vlak met de metselwerk gevel worden uitgevoerd. In de tekeningen hebben we vanaf het begin twee typen kozijnen aangegeven: houten kozijnen (H-typen) voor de diep terugliggende kozijnen achter het metselwerk en slanke aluminium of zelfs stalen kozijnen (S-types) voor de kozijnen die geheel vlak met het metselwerk komen. We zoeken hiermee naar een contrast in uitstraling tussen de koude noordzijde en de warme zuidzijde. 

De zoektocht naar het juiste kozijn

Het was een hele zoektocht naar een passende oplossing voor dit uitgangspunt. Aan de noordkant was het redelijk eenvoudig, hier zullen houten kozijnen worden toegepast die - buiten de draaiende delen - volledig zullen verdwijnen achter het metselwerk. Wel hebben we lang lopen stoeien met de details hoe we dit precies te doen (steenstrips, gezaagde stenen, hangende stenen etc.). Voor het strakke en slanke beeld van de kozijnen aan de zuidkant hebben we lang contact gehad met de firma Metaglas, gespecialiseerd in fraaie slanke kozijnoplossingen. Onze ervaring was daar erg goed, de offerte en aanpassingen hierop werden snel verzorgd en we hebben in de mooie showroom van Metaglas de verschillende opties goed kunnen bekijken en bespreken.

Autoraamdetail
Toch is de keuze uiteindelijk ergens anders op gevallen. Voor de vaste ramen passen we, via een tip van een van de aannemers waarmee we begin dit jaar in gesprek waren, toch houten kozijnen toe, maar dan met de buitenste ruit voor het kozijn langs, vergelijkbaar met een autoraam eigenlijk. De keuze hiervoor hebben we met name vanuit kostenbesparing gemaakt maar we verwachten natuurlijk wel een heel gave glaspui: je ziet straks alleen maar glas en geen kozijn (ook van binnen niet, dit wordt weggewerkt in de wand).

Drie ramen toch in aluminium
Voor de schuifpui, de halpui en het werkkamerraam bleek het toepassen van deze truc te ingewikkeld. Houten kozijnen worden volgens bepaalde fabriekseigen standaarden/profileringen gemaakt en de profilering die wij hadden bedacht en uitgewerkt bleek bij de éne timmerfabriek niet mogelijk (of wel maar dan met veel te veel concessies) en bij de ánder misschien wel mogelijk maar eigenlijk net zo duur als mooie aluminium kozijnen.

Voor deze drie kozijnen liepen we pas op het laatste moment tegen de firma Tudor Kozijnen uit Leiden aan. Zij bleken ons niet te kunnen helpen met een mooie schuifpui in hout (daarnaar waren we nog even op zoek) maar wel met een prachtige schuifpui met nóg slankere profielen voor nagenoeg hetzelfde budget als bij Metaglas. Na bezoek aan de showroom waren we om en besloten we om hiervoor te gaan. Er komen uiteindelijk twee schuifpuien, een in de keuken en een in de hal (dit was eerst een loopdeur maar op voorstel van Tudor hebben we dit aangepast in een schuifpui voor een nog strakker en samenhangender beeld). De aanzichtbreedte van het schuivende deel is slechts 20mm, waar dit bij gangbare profielen rond de 70mm is.

Foto van de Pure View Schuifpuien van Tudor Kozijnen.

Triple Glas
Vrijwel alle kozijnen (de smalle aluminium profielen van Tudor Kozijnen zijn hier helaas nog niet geschikt voor) worden met extra goed geïsoleerd triple glas uitgevoerd. Het glas heeft hiernaast extra zondoorlatende eigenschappen (g-waarde van 0,61) om zo in de koude seizoenen de warmte van de zon te 'oogsten'. De glasfabrikanten moest hier even aan wennen, ondanks de vraag zontoelatend glas te offreren kwamen ze toch aan met zonwerend glas... In de zomer zorgt het overstek ervoor dat de krachtige zon geweerd wordt (zie ook het eerdere stukje "Een duurzame schuurwoning!")

Dampopen of dampdicht?

Dampopen of damdicht bouwen; je komt ermee in aanraking als je de ambitie hebt om je woning niet met stenen wanden en vloeren op te bouwen maar hout als bouwmateriaal te gebruiken.

Allereerst de vraag: waarom willen we in hout bouwen?
Bouwen in hout heeft wat ons betreft de toekomst. Je bouwt lichter (minder transport, lichtere fundering), je bouwt hol (mogelijkheid om in de holtes te isoleren/met gelijke wanddikte een hogere isolatiewaarde te halen) en je bouwt met een materiaal dat weer aangroeit en als grondstof dus niet eindig is.

Maar dan: dampopen of dampdicht?
Bouwen met hout vereist dat je goed nadenkt over onder andere de vochthuishouding in de constructie. Vocht (o.a. leefvocht van binnen) mag zich niet ophopen in de constructie, dan kan het hout immers gaan rotten en wordt de isolatie nat dus minder goed isolerend. Er zijn twee manieren waarop je hiervoor kunt zorgen, dampopen en dampdicht bouwen.

Dampopen betekent kort gezegd dat je materialen toepast die de eigenschap hebben waterdamp op te nemen en weer af te geven, waardoor overtollig leefvocht in de woning de kans krijgt door de constructie naar buiten kan treden. Door de opbouw van de constructie van binnen naar buiten steeds 'damopener' te maken is de richting van het vochttransport automatisch naar buiten. Er worden geen folies toegepast of folies die dampopen genoeg zijn.

Bij dampdicht bouwen hoeft niet de hele constructie te bestaan uit ademende, organische materialen en kunnen materialen als PIR of PUR-isolatie, steen- of glaswol, etc worden gebruikt. Deze materialen hebben vaak een hogere isolatiewaarde. Maar vocht mag onder geen beding in de constructie komen, het kan immers niet opgenomen en weer afgestaan (gebufferd) worden door de materialen. Er worden bij dit principe folies gebruikt om het geheel volledig dampdicht te maken. Leefvocht in de binnenlucht kan niet via de buitenwanden of het dak worden afgevoerd en moet dus via een andere weg naar buiten worden getransporteerd, bijv. door het ventilatiesysteem,  roosters of te openen ramen (deze laatste twee zorgen dan weer voor warmtelekken maar daarover later meer).

Wij kiezen voor dampopen bouwen omdat wij denken dat dit een minder kwetsbaar principe is (geen folies, niet per se een 'leidingspouw' voor de elektra aan de binnenzijde nodig, wat scheelt in de kosten) en omdat wij er zeker van willen zijn dat het leefvocht in de woning ook op een natuurlijke wijze afgevoerd kan worden. En bovendien omdat wij bij de bijbehorende natuurlijke bouwmaterialen het juiste gevoel hebben!

Als isolatie worden cellulose (gerecycled en behandeld krantenpapier) en houtvezelplaat gebruikt. Beide materialen zijn  onaantrekkelijk voor ongedierte.